فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 6، شماره 3، پاییز 92 ، شماره پی در پی 21

بررسی مضامین ملامتی در غزلهای عطار

صفحه (0 - 0)
مهدی ماحوزی،شهین قاسمی
تاریخ دریافت مقاله :
تاریخ پذیرش قطعی مقاله :

چکیده
ملامت بعنوان رویکردی خاص در طریق سلوک، همواره در بررسی جریانهای فکری عرفان اسلامی اهمیت داشته است و تامل در سیر تاریخی این مفهوم با تکیه بر بُعد اجتماعی آن بیانگر یک دگرگونی بنیادین در گذر از حال به قال است. بویژه آنکه چنین نگرشی در ادب عرفانی موجد غزلهای قلندری شده و جلوههایی از آن در سرودههایی از سنایی تا حافظ نمایان است.در تحلیل محتوایی غزلهای عطار بسامد مفاهیم ملامتی چشمگیر است؛ بگونهای که مضامین بدیع قلندرانه و خوشههای واژه های مرتبط را میتوان از ارکان سبک غزل عطار بشمار آورد. این سرودههای متاثر از قلندریات سنایی را میتوان حلقه تکامل غزلهای عرفانی شمس و حافظ دانست. پژوهش حاضر با نظری انتقادی، مبانی شکلگیری اندیشه ملامتی را بررسی نموده و میکوشد تا با پی جویی خاستگاه معنایی غزلهای قلندری عطار در اقوال و سنن پیران ملامتی، منقول در منابع متقدم صوفیه و بویژه آثار سُلمی، نشان دهد که چگونه عطار اصول ملامتیه را در سرودههایش ملحوظ داشته است و نیز تاثیرپذیری عطار از حکیم سنایی را در این نوع از سرودههایش بنمایاند.

کلمات کلیدی
اصول و حال ملامتی , سروده‌های قلندری , غزلهای عطار , غزلهای سنایی